Izba Pamięci przy Cmentarzy Powstańców Warszawy na Woli

Warszawa, Polska projekt: 2015

inwestor: Urząd Gminy Warszawa
autor: VA.VER Studio
współpraca autorska: Karolina Małozięć
Projekt koncepcyjny pawilonu Izby Pamięci zgłoszony został zgłoszony do konkursu architektoniczno - urbanistycznego na opracowanie koncepcji architektonicznej Izby Pamięci waz z Murem Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy na Woli przy ulicy Wolskiego organizowanego przez Miasto Stołeczne Warszawa.

Historycy oceniają że w sierpniu i wrześniu 1944 roku śmierć poniosło od 150 tys. do 180 tys. (łączne straty ludności Warszawy w latach 1939-1944 wyniosły około 850 tys. osób, wg informacji w Muzeum Powstania Warszawskiego w Warszawie). Najdotkliwiej ucierpieli bezbronni cywile. Zabitych i zmarłych chowano często w masowych mogiłach, wszędzie tam, gdzie można było wykopać grób: na ulicach, placach, podwórkach, miejscach skąd wyjęto płyty chodnikowe do budowy barykad. Później gruzy zrujnowanej Warszawy przykryły całą powierzchnię miasta.
Zasypani_czb
Inspiracją dla koncepcji Izby Pamięci i Muru Pamięci jest przejmujące zdjęcie ukazujące miejsce, w którym "pochowano" ciała zmarłych pod gruzami. 

Respektując zastany układ Parku Powstańców Warszawy, nowo projektowany obiekt Izby Pamięci zachowuje osiowość i symetrię planu Placu Powstańców. Przylega on do południowej krawędzi Placu jako wspólna płyta nagrobkowa wszystkich poległych w czasie walk Powstania Warszawskiego. Część kubaturowa Izby Pamięci została wkomponowana w narożną część niecki, poniżej poziomu posadzki Placu, na wysokości mogił cmentarnych. Tym samym zachowano przebieg istniejącej ścieżki i chodów terenowych, w taki sposób aby stanowiły one wejście do projektowanego budynku zarówno od strony niecki, jak i od strony Placu.
img001

















Kompozycja architektoniczna zaprojektowanego Pawilonu opiera się na minimalistycznym zestawieniu prostych form. Jednokondygnacyjny budynek Pawilonu wpisany został w kwadrat o boku 19,80m. Przedpole części kubaturowej stanowią zewnętrzne platformy, których poziomy obniżają się względem siebie wykorzystując zastane ukształtowanie terenu. Całość projektowanego założenia przekryta została płaskim, prostokątnym dachem z trapezowym wycięciem akcentującym zejście do Pawilonu od strony placu. Stropodach w antracytowej kolorystyce w założeniu dominować ma nad prostymi formami zarówno budynku, jak i platform zewnętrznych. Koncepcja zakłada całkowite pokrycie górnej powierzchni dachu bardzo płytką taflą wody, która w założeniu silnie oddziaływać ma zarówno na osoby schodzące do Pawilonu, jak i na zwiedzających plac, oraz na przechodniów idących ul. Sowińskiego. Najbliższe otoczenie wraz z sąsiednimi drzewami odzwierciedlając się w tafli wody sprawi wrażenie, że obiekt „wtapiać” się będzie w krajobraz pozostając z nim w ścisłej harmonii.
img02

Surowa, prosta forma całego założenia pawilonu pełna jest symboliki, która skłania do refleksji i przywołuje powagę miejsca. Oszczędny w środki wyrazu, jednak wyrazisty detal pobudza wyobraźnię.
img01Pawilon płynnie wkomponowuje się w otoczenie cmentarza, nie konkuruje z mogiłami poddając się górującemu nad nim Pomnikiem Powstańców, który stanowi kwintesencję tego miejsca pamięci. Jedynie wybijający się z nasypu Placu Mur Pamięci stanowi wyobrażenie świetlistej ścieżki przecinającej cichą przestrzeń Parku. Autorzy Pawilonu dążyli do osiągnięcia wrażenia ciągłości przestrzeni i jej symbolicznego połączenia z cmentarzem.
img03Elewacja_04img04